Phá Diêu Phú
QuachNgocBoi dịch
Ở Trời có gió thổi mây trôi, vốn khó lường,
Nơi Người có họa phúc sớm chiều cũng vậy.
Con rết trăm chân, đi không nhanh bằng rắn,
Gà trống có đôi cánh, mà bay chẳng hơn ngan.
Sức ngựa khá đi ngàn dặm, không người khiển chẳng thể tự đến,
Chí người dù có ngút trời, không gặp vận cũng chẳng thể hanh thông.
Từng nghe:
Người ta sống ở đời,
Giàu sang đừng phóng túng,
Nghèo hèn chớ nhụt lòng.
Văn chương cái thế, Khổng Tử có lúc khốn cùng ở nước Trần,
Võ lược siêu quần, Khương Tử Nha từng ngồi câu nơi sông Vị.
Nhan Hồi chết yểu, đâu có phải là kẻ ác chi,
Đạo Chích trường thọ, vốn lại chẳng lương thiện gì.
Vua Nghiêu thánh minh, lại sinh con bất tài,
Cổ Tẩu gian tham, mà có con hiếu hạnh
Trương Lương vốn bình dân áo vải,
Tiêu Hà từng làm lính lệ huyện Tứ Thủy đó thôi.
Yến Anh thân chẳng đầy năm thước, vậy mà làm Tể Tướng nước Tề,
Khổng Minh ở lều tranh nằm ngủ, có thể làm Thừa Tướng Thục Hán.
Hạng Vũ dù hùng mạnh, chẳng tránh được tự tử ở sông Ô,
Lưu Bang dẫu yếu thế, lại có được giang sơn vạn dặm.
Lý Quảng có thần uy bắn hổ, tới già vẫn chẳng tước chi,
Phùng Đường có tài cưỡi rồng, cả đời cũng không gặp cơ hội.
Hàn Tín lúc chưa gặp thời, cơm chẳng đủ ngày ba bữa,
Lúc vận đến, thắt lưng đeo ngọc ấn ba thước,
Khi thời suy, chết dưới tay của một người phụ nữ
Có kẻ trước nghèo, mà sau được giàu sang,
Có người tuổi xanh yếu ớt, về già lại khỏe mạnh.
Đầy bụng văn chương, đi thi đến bạc đầu chẳng đỗ,
Tài mọn học nông, thế mà thiếu niên đã đậu đại khoa.
Mỹ nữ cung nga, vận thoái thành ra kỹ thiếp
Giang hồ kỹ nữ, thời đến lại làm vợ quan.
Gái đẹp tuổi xuân, thế mà chọn chồng ngu xuẩn,
Trai tài tuấn tú, lại lấy vợ vừa xấu vừa thô
Giao long chưa đến hội, ẩn dưới nước cùng đám cá rùa
Quân tử lỡ thời, chắp tay lép vế với bọn tiểu nhân.
Áo quần dẫu rách, cũng phải giữ dung mạo lễ nghi,
Ngoài mặt dù buồn lo, trong lòng phải suy lường rạch rõi.
Thời vận chưa đến, nên an bần giữ phận,
Tâm mà kiên quyết, chắc chắn có lúc thành công.
Người quân tử lúc đầu dẫu nghèo, vẫn có cái cốt cách tự nhiên ban tặng,
Bọn tiểu nhân khi giàu sổi, chẳng thể thoát cái dáng vóc co ro
Trời chẳng được thời, Nhật Nguyệt cũng tối tăm,
Đất chẳng được thời, cỏ cây không phát triển,
Nước chẳng được thời, sóng gió dấy lên,
Người chẳng được thời, vận may chẳng đến.
Khoản phúc món tiền, vốn an định sẵn theo mệnh lý
Giàu sang thì ai mà chẳng muốn,
Nhưng người nào thiếu căn cơ ở sinh thần bát tự, há có thể làm khanh tướng được chăng
Xưa ta ở Lạc Dương,
Ban ngày đi xin cơm chay, đêm về ngủ trong lò gạch nát,
Áo quần chẳng kín tấm thân, cơm ăn không no cái dạ,
Người trên thì ghét bỏ, kẻ dưới cũng khinh thường,
Quãng đời ta hèn, ngoài ta ra chẳng ai mọn hơn vậy.
Nay ta nơi triều chính,
Chức đến cực phẩm, tước tại Tam Công,
Thân dù dưới một người mà lại trên ngàn vạn kẻ,
Nắm cây gậy có thể đả bách quan, giữ kiếm có thể chém phường ô lại,
Áo gấm ngàn rương, đồ ăn quý trăm món,
Ra ngoài có vệ sĩ cầm roi dẹp đường, về nhà có giai nhân cung phụng,
Người trên yêu mến, kẻ dưới tung hô,
Quãng đời ta sang, ngoài ta thì ai có thể được hơn nữa
Đó chính là Thời vậy! Vận vậy! Mệnh vậy!
Than ôi!
Người ta sống ở trên đời,
Lúc phú quý thì xài chẳng hết,
Khi nghèo hèn thì mơ cũng chẳng được,
Thuận theo sự tuần hoàn của Trời Đất,
Xoay vần lại tới mối ban sơ